امنیت سایبری چیست؟

امنیت سایبری چیست؟

امنیت سایبری به مجموعه‌ای از روش‌ها، فناوری‌ها و فرآیندهایی گفته میشه که برای محافظت از محرمانگی (Confidentiality)، یکپارچگی (Integrity) و دسترسی‌پذیری (Availability) سیستم‌های کامپیوتری، شبکه‌ها و داده‌ها در برابر حملات سایبری یا دسترسی‌های غیرمجاز طراحی شده.

هدف اصلی امنیت سایبری محافظت از همه دارایی‌های سازمانی در برابر تهدیدات خارجی و داخلی و همچنین جلوگیری از اختلالاتی هست که ممکنه به دلیل بلایای طبیعی ایجاد بشه.

از اونجایی که دارایی‌های سازمانی از سیستم‌های مختلفی تشکیل شده، داشتن یک رویکرد کارآمد در امنیت سایبری نیازمند هماهنگی بین تمام سیستم‌های اطلاعاتی سازمانه.

زیرشاخه‌های امنیت سایبری چیه؟

امنیت اپلیکیشن (Application Security)

امنیت اپلیکیشن یعنی پیاده‌سازی انواع دفاع‌ها در نرم‌افزارها و سرویس‌های مورد استفاده در یک سازمان برای مقابله با انواع تهدیدات. این حوزه شامل طراحی معماری‌های امن برای اپلیکیشن‌ها، نوشتن کدهای ایمن، اعتبارسنجی قوی ورودی‌های داده، مدل‌سازی تهدیدات و… هست تا احتمال دسترسی غیرمجاز یا تغییر منابع اپلیکیشن به حداقل برسه.

مدیریت هویت و امنیت داده (Identity Management and Data Security)

مدیریت هویت شامل چارچوب‌ها، فرآیندها و فعالیت‌هایی هست که اجازه احراز هویت (Authentication) و مجوزدهی (Authorization) به افراد مجاز برای دسترسی به سیستم‌های اطلاعاتی سازمان رو فراهم میکنه.

امنیت داده هم به پیاده‌سازی روش‌های قوی برای ذخیره‌سازی اطلاعات مربوط میشه تا از داده‌ها در حالت ذخیره شده (At Rest) و در حال انتقال (In Transit) محافظت کنه.

امنیت شبکه (Network Security)

امنیت شبکه شامل پیاده‌سازی مکانیزم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری برای محافظت از شبکه و زیرساخت‌های اون در برابر دسترسی غیرمجاز، اختلالات و سوءاستفاده‌هاست.

یک سیستم امنیت شبکه کارآمد میتونه دارایی‌های سازمانی رو در برابر تهدیدات داخلی و خارجی محافظت کنه.

امنیت موبایل (Mobile Security)

امنیت موبایل به محافظت از اطلاعات سازمانی و شخصی ذخیره شده روی دستگاه‌های همراه مثل تلفن‌های همراه، لپ‌تاپ‌ها، تبلت‌ها و… مربوط میشه. این حوزه از داده‌ها در برابر تهدیداتی مثل دسترسی غیرمجاز، گم شدن یا دزدیده شدن دستگاه و بدافزارها محافظت میکنه.

امنیت فضای ابری (Cloud Security)

امنیت فضای ابری به طراحی معماری‌های امن برای سرویس‌های ابری سازمانی مربوط میشه که از ارائه‌دهندگان مختلفی مثل AWS، Google Cloud، Azure و Rackspace استفاده میکنن.

تنظیم یک معماری امن و پیکربندی درست محیط ابری میتونه از داده‌ها در برابر تهدیدات مختلف محافظت کنه.

بازیابی از فاجعه و برنامه‌ریزی تداوم کسب‌وکار (DR&BC)

DR&BC شامل فرآیندها، نظارت‌ها، هشدارها و برنامه‌هایی هست که به سازمان‌ها کمک میکنه تا در صورت وقوع هر نوع فاجعه، سیستم‌های حیاتی کسب‌وکار رو به‌صورت آنلاین نگه دارن و بعد از حادثه عملیات و سیستم‌های از دست رفته رو بازیابی کنن.

آموزش کاربران

آموزش رسمی کاربران درباره موضوعات مرتبط با امنیت سایبری نقش مهمی در افزایش آگاهی نسبت به بهترین روش‌های صنعت، رویه‌ها و سیاست‌های سازمانی داره. این آموزش‌ها همچنین به بهبود نظارت و گزارش‌دهی در مورد فعالیت‌های مخرب کمک میکنه.

اهمیت و چالش‌های امنیت سایبری

با توجه به پیشرفت سریع فناوری و افزایش استفاده از نرم‌افزارها در بخش‌های مختلف مثل مالی، دولت، نظامی، خرده‌فروشی، بیمارستان‌ها، آموزش و انرژی، حجم زیادی از اطلاعات به صورت دیجیتال در دسترس قرار گرفته و از طریق شبکه‌های ارتباطی بی‌سیم و باسیم و اینترنت منتقل میشه.

تمام این اطلاعات حساس برای مجرمان سایبری ارزش بالایی داره و به همین دلیل باید از اون‌ها با استفاده از اقدامات و فرآیندهای قوی امنیت سایبری محافظت بشه.

اهمیت استراتژی‌های قوی امنیت سایبری با نگاهی به حملات اخیر به سازمان‌های بزرگی مثل Equifax، Yahoo و کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) روشن میشه. این حملات باعث شد اطلاعات بسیار حساس کاربران به سرقت بره و خسارت‌های جبران‌ناپذیری به اعتبار و امور مالی این سازمان‌ها وارد بشه.

همچنین، این روند نشون میده که نرخ حملات سایبری در حال کاهش نیست و شرکت‌های بزرگ و کوچک هر روز هدف حملات سایبری قرار میگیرن تا اطلاعات حساس به دست بیاد یا خدماتشون مختل بشه.

چالش‌های امنیت سایبری در محیط‌های در حال تغییر

تغییر مداوم نرم‌افزارها از طریق به‌روزرسانی و تغییرات مختلف میتونه مشکلات و آسیب‌پذیری‌های جدیدی ایجاد کنه و زمینه رو برای حملات سایبری فراهم کنه.

زیرساخت‌های IT هم به‌سرعت در حال تغییر هستن و بسیاری از شرکت‌ها سیستم‌های خودشون رو به فضای ابری منتقل میکنن. این انتقال مشکلات جدیدی در طراحی و پیاده‌سازی به وجود میاره که منجر به دسته‌ای جدید از آسیب‌پذیری‌ها میشه.

بسیاری از شرکت‌ها از خطراتی که در زیرساخت‌های فناوری اطلاعاتشون وجود داره آگاه نیستن و وقتی متوجه میشن که باید اقدامات امنیتی انجام بدن، دیگه خیلی دیر شده.

حمله سایبری چیه؟

حمله سایبری یک اقدام عمدی از سوی تهدیدات داخلی یا خارجی هست که با هدف به خطر انداختن محرمانگی، یکپارچگی و دسترسی‌پذیری سیستم‌های اطلاعاتی یک سازمان یا افراد انجام میشه.

مهاجمان سایبری از روش‌ها، ابزارها و تکنیک‌های غیرقانونی برای ایجاد خسارت، اختلال یا دسترسی غیرمجاز به کامپیوترها، دستگاه‌ها، شبکه‌ها، برنامه‌ها و پایگاه‌های داده استفاده میکنن.

انواع حملات سایبری

حملات سایبری در انواع مختلفی انجام میشن. در ادامه، به چند مورد از رایج‌ترین اون‌ها اشاره میکنیم:

• بدافزار (Malware)
• باج‌افزار (Ransomware)
• حملات تزریقی (Injection Attacks) مثل Cross-Site Scripting (XSS)، SQL Injection و Command Injection
• مدیریت نشست و حملات مرد میانی (Session Management & Man-in-the-Middle)
• فیشینگ (Phishing)
• حملات عدم ارائه سرویس (Denial of Service – DoS)
• ارتقای سطح دسترسی (Privilege Escalation)
• نرم‌افزارهای آسیب‌پذیر و به‌روزرسانی‌نشده (Unpatched/Vulnerable Software)
• اجرای کد از راه دور (Remote Code Execution)
• حملات نیروی بی‌رحم (Brute Force)

تفاوت بین حمله سایبری و نقض امنیت چیه؟

یک حمله سایبری صرفا تلاشی برای به خطر انداختن امنیت یک سیستم هست. مهاجمان سعی میکنن با روش‌های مختلف به محرمانگی، یکپارچگی یا دسترسی‌پذیری یک نرم‌افزار یا شبکه آسیب بزنن.

اما نقض امنیت (Security Breach) زمانی اتفاق میفته که یک حمله سایبری موفقیت‌آمیز باشه و منجر به فاش شدن اطلاعات حساس، دسترسی غیرمجاز به سیستم‌های فناوری اطلاعات یا اختلال در سرویس‌ها بشه.

پاسخ به نقض امنیت و تداوم کسب‌وکار (BC-IR)

مهاجمان معمولا از انواع مختلف حملات استفاده میکنن به این امید که یکی از اون‌ها به نقض امنیت منجر بشه.

اینجاست که یک استراتژی امنیت سایبری جامع باید شامل برنامه‌ای برای تداوم کسب‌وکار (Business Continuity – BC) و واکنش به حوادث (Incident Response – IR) باشه.

• تداوم کسب‌وکار (BC): کمک میکنه تا در صورت وقوع یک حادثه امنیتی، سیستم‌های حیاتی سازمان همچنان آنلاین و فعال بمونن.
• واکنش به حوادث (IR): مربوط به پاسخ‌دهی به نقض امنیت و محدود کردن تاثیرات اون و همچنین بازیابی سیستم‌های IT و کسب‌وکار هست.

۱۱ روش برتر امنیت سایبری برای جلوگیری از نقض امنیت

۱. آموزش و آگاهی از امنیت سایبری

حتی قوی‌ترین استراتژی امنیت سایبری هم بدون آموزش کارکنان در مورد امنیت سایبری، سیاست‌های شرکت و نحوه گزارش حوادث موثر نخواهد بود. بهترین دفاع‌های فنی ممکنه به دلیل سهل‌انگاری یا اقدامات عمدی کارکنان از بین بره و باعث یک نقض امنیتی پرهزینه بشه. برگزاری سمینارها، کلاس‌ها و دوره‌های آنلاین برای افزایش آگاهی کارکنان و آموزش بهترین روش‌های امنیتی، بهترین راه برای کاهش خطاهای انسانی و احتمال نقض امنیته.

۲. انجام ارزیابی‌های ریسک

سازمان‌ها باید یک ارزیابی ریسک رسمی انجام بدن تا دارایی‌های ارزشمند خودشون رو شناسایی کنن و بر اساس میزان تأثیرپذیری اون‌ها در صورت به خطر افتادن، اولویت‌بندی کنن. این کار به سازمان کمک میکنه تا تصمیم بگیره که منابع خودش رو چطور برای تأمین امنیت هر دارایی ارزشمند اختصاص بده.

۳. مدیریت آسیب‌پذیری‌ها و به‌روزرسانی نرم‌افزارها

تیم‌های IT باید به شناسایی، طبقه‌بندی، اصلاح و کاهش آسیب‌پذیری‌های موجود در نرم‌افزارها و شبکه‌هایی که استفاده میکنن بپردازن تا تهدیدات امنیتی کاهش پیدا کنه. همچنین، محققان امنیتی و مهاجمان به طور مداوم آسیب‌پذیری‌های جدیدی رو شناسایی میکنن که به شرکت‌های نرم‌افزاری گزارش داده میشه یا به‌صورت عمومی منتشر میشه. این آسیب‌پذیری‌ها اغلب توسط بدافزارها و هکرها مورد سوءاستفاده قرار میگیرن. بنابراین، به‌روزرسانی و اعمال پچ‌های امنیتی منتشر شده توسط شرکت‌های نرم‌افزاری، به محافظت از دارایی‌های سازمان کمک میکنه.

۴. استفاده از اصل حداقل دسترسی (Least Privilege)

اصل حداقل دسترسی میگه که هم نرم‌افزارها و هم کاربران باید حداقل مجوزهای لازم برای انجام وظایفشون رو داشته باشن. این کار باعث میشه که در صورت وقوع یک نقض امنیتی، آسیب‌ها محدود بمونه، چون حساب‌های کاربری و نرم‌افزارهایی که سطح دسترسی پایینی دارن نمیتونن روی دارایی‌های حساس تأثیر بگذارن. همچنین، احراز هویت دو مرحله‌ای (2FA) باید برای تمام حساب‌های کاربری سطح بالا که دسترسی نامحدود دارن، اجباری باشه.

۵. اجرای سیاست‌های قوی برای رمزهای عبور

سازمان‌ها باید استفاده از رمزهای عبور قوی رو برای تمام کارکنان اجباری کنن و این رمزها باید مطابق با استانداردهای امنیتی تعیین شده باشن. همچنین، باید سیاستی وجود داشته باشه که کارکنان رو مجبور به تغییر دوره‌ای رمزهای عبورشون کنه تا از سوءاستفاده از رمزهای عبور به سرقت رفته جلوگیری بشه. علاوه بر این، ذخیره‌سازی رمزهای عبور باید طبق استانداردهای صنعتی انجام بشه، یعنی با استفاده از Salts و الگوریتم‌های هشینگ قوی.

۶. اجرای یک برنامه قوی برای تداوم کسب‌وکار و واکنش به حوادث (BC-IR)

داشتن یک برنامه BC-IR قوی به سازمان کمک میکنه تا در برابر حملات سایبری و نقض‌های امنیتی به درستی واکنش نشون بده و در عین حال، سیستم‌های حیاتی کسب‌وکار همچنان آنلاین باقی بمونن.

۷. انجام بررسی‌های امنیتی دوره‌ای

تمام نرم‌افزارها و شبکه‌ها باید به طور دوره‌ای از نظر امنیتی بررسی بشن تا مشکلات امنیتی در مراحل اولیه و در یک محیط کنترل‌شده شناسایی بشن. این بررسی‌ها شامل تست نفوذ (Penetration Testing)، بررسی کد منبع، بررسی طراحی معماری و ارزیابی تیم قرمز (Red Team Assessment) میشه. پس از شناسایی آسیب‌پذیری‌ها، سازمان باید اون‌ها رو اولویت‌بندی و در سریع‌ترین زمان ممکن برطرف کنه.

۸. تهیه نسخه پشتیبان از داده‌ها

ایجاد نسخه‌های پشتیبان از داده‌ها به‌صورت دوره‌ای باعث افزایش افزونگی (Redundancy) میشه و اطمینان میده که اطلاعات حساس در صورت وقوع یک نقض امنیتی از بین نمیره. حملاتی مثل تزریق کد (Injection Attacks) و باج‌افزارها (Ransomware) یکپارچگی و دسترسی‌پذیری داده‌ها رو تهدید میکنن. داشتن نسخه‌های پشتیبان میتونه در چنین شرایطی از اطلاعات محافظت کنه.

۹. استفاده از رمزنگاری برای داده‌های ذخیره‌شده و در حال انتقال

تمام اطلاعات حساس باید با استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی ذخیره و منتقل بشن. رمزگذاری داده‌ها تضمین میکنه که اطلاعات محرمانه باقی میمونن. همچنین، باید مدیریت کلیدهای رمزنگاری و سیاست‌های چرخش کلید به درستی اعمال بشه. تمام نرم‌افزارها و برنامه‌های تحت وب باید از SSL/TLS برای انتقال امن داده‌ها استفاده کنن.

۱۰. طراحی نرم‌افزارها و شبکه‌ها با امنیت در نظر گرفته شده

هنگام توسعه اپلیکیشن‌ها، نوشتن نرم‌افزار و طراحی شبکه‌ها، امنیت باید از همون ابتدا در فرآیند طراحی در نظر گرفته بشه. اضافه کردن اقدامات امنیتی بعد از توسعه و استقرار سیستم‌ها هزینه بیشتری داره. طراحی نرم‌افزارها با امنیت از ابتدا میتونه تهدیدات امنیتی رو کاهش بده و اطمینان حاصل کنه که در صورت خرابی، نرم‌افزار و شبکه‌ها در حالت امن (Fail-Safe) قرار بگیرن.

۱۱. اجرای اعتبارسنجی ورودی قوی و پیروی از استانداردهای برنامه‌نویسی امن

اعتبارسنجی قوی ورودی یکی از اولین خطوط دفاعی در برابر انواع حملات تزریقی (Injection Attacks) هست. نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها برای پذیرش ورودی‌های کاربران طراحی شدن و این باعث میشه که در معرض حملات قرار بگیرن. اعتبارسنجی قوی کمک میکنه که ورودی‌های مخرب فیلتر بشن و سیستم نتونه اون‌ها رو پردازش کنه.

همچنین، باید در زمان کدنویسی، استانداردهای برنامه‌نویسی امن رعایت بشه. استفاده از این استانداردها میتونه از بروز بسیاری از آسیب‌پذیری‌های رایج که در OWASP و CVE فهرست شدن، جلوگیری کنه.

اگر این مطلب براتون مفید بود، خوشحال میشیم سوالات و نظراتتون رو با ما به اشتراک بگذارین.